“De ontwikkeling van het kind is onderwerp van gesprek tijdens de huisbezoeken. Ouders hebben bij de start bepaalde verwachtingen van het meedoen aan de Stapprogramma’s. Wij vinden het van groot belang om ouders regelmatig te bevragen over hun bevindingen met het Stapprogramma en de begeleiding door de stapmedewerker,” vertelt Annewieke Stoffer-Kooijker, manager bij Scala op de afdeling Het Jonge Kind.

Foto: Annewieke Stoffer-Kooijker

Hoe blikken jullie terug met ouders op 2019?
“Elk half jaar wordt er een moment van terugblikken en vooruitkijken gepland waarvan een voortgangsverslag wordt opgesteld. Ouders geven vaak zelf aan waar zij blij mee zijn of waar zij zich zorgen over maken. De evaluatiemomenten met ouders (en betrokken instanties) zorgen ervoor dat de stapmedewerker steeds opnieuw afstemt op de ondersteuningsbehoefte van de ouders en het kind,” vertelt Annewieke.

Kun je een voorbeeld geven van een situatie die naar voren kwam tijdens gesprekken met ouders?
“In een gezin gaf een moeder aan dat haar zoon in ontwikkeling fors achterliep en daar hulp voor nodig had. Ze wilde dat hij in het reguliere circuit bleef. De stapmedewerker is een schakel geweest in het doorverwijzen zodat hij extra aandacht kan krijgen op een speciaal Kinderdagcentrum dat hij nu bezoekt. De Peuterspeelgroep en logopedie thuis wordt afgebouwd.”

Maatwerk voor nieuwkomers

In 2019 is aan 16 kinderen het stapprogramma op maat (maatwerk nieuwkomers) aangeboden. Er is voor deze kinderen en hun ouders extra tijd gestoken in de ondersteuning en er is gebruik gemaakt van aanvullend NT2 materiaal. Deze gezinnen vragen mede vanwege het nog niet (voldoende) beheersen van de Nederlandse taal en het (nog) onbekend zijn met Nederlandse normen en waarden en het Nederlandse schoolsysteem, anderhalf keer de ureninzet van wat binnen het reguliere Stapprogramma geboden wordt. Dankzij de extra subsidie was er ruimte voor in totaal 10 extra gezinnen. Vanwege de grotere vraag en aanmeldingen vanuit diverse verwijzers zijn in 2019 uiteindelijk veel meer dan 10 extra gezinnen begeleid.

09-10-2019 Oosterwolde: Scala Welzijn. Op deze foto: Syrische moeder en dochtertje. Fotograaf: Rens Hooyenga

Hoe ziet maatwerk voor nieuwkomers er in de praktijk uit?
“Wij zien vaak dat buitenlandse ouders bescheiden zijn in het vragen van hulp. In een workshop georganiseerd door Vluchtelingenwerk werd duidelijk dat dit een veelvoorkomende drempel is bij het inburgeren van de gemeenschap in Nederland. Zo wist een moeder de weg naar de bibliotheek te vinden, maar stelde de vragen die zich daarbij voordeden aan de Stapmedewerker. De Stapmedewerker heeft uitleg gegeven over de rol van de bibliothecaresse en de moeder gestimuleerd zelf vragen te stellen zonder schuldgevoel en onzekerheid dat hier voorheen bij kwam kijken. Zij bespreekt nu iedere avond de platen van het boek dat zij zelf geleend heeft bij de bibliotheek. De Stapmedewerker had tijdens eerdere huisbezoeken taalspellen gedaan met dit boek.”

Een van de Stapmedewerkers heeft tevens spelgroepen voor Eritrese en Arabische ouders georganiseerd. “In een gesprek dat ontstond tijdens een activiteit ving de Stapmedewerker op dat een moeder zich zorgen maakte over het contact met haar buurman. De stapmedewerker heeft toen buurtbemiddeling ingeschakeld. In het gesprek met de buurtbemiddelaars hebben zij concrete afspraken gemaakt en elkaar uitgenodigd op de koffie te komen.” 

Uitbreiding Stapprogramma’s naar groep 3 en 4
Voor een aantal kinderen waarbij maatwerk stapprogramma’s is ingezet, geldt dat zij ten tijde van de begeleiding in groep drie en groep vier van de basisschool zaten. Waarbij de begeleiding van de reguliere stapgezinnen stopt op het moment dat de kinderen naar groep drie gaan, is de begeleiding voor een aantal nieuwkomerskinderen voortgezet. In 2018 t/m einde schooljaar 2018/2019 zijn 4 kinderen begeleid die in groep 3 en 4 van de basisschool zaten, voor twee van deze kinderen geldt dat zij tutoring op school kregen en daarnaast thuis bezocht zijn. Voor deze kinderen is nauw contact geweest met de leerkrachten over het thuisaanbod. Afhankelijk van de leerbehoefte is het thuisaanbod samenhangend ingezet. Momenteel begin schooljaar 2019/2020 zijn er vier kinderen uit groep 3 en 4 die via tutoring naast Maatwerk Stap begeleid worden.

Reacties en resultaten
De gezinnen die deelnemen aan de stapprogramma’s zijn erg blij met de ondersteuning die zij krijgen. Dit blijkt uit de positieve evaluaties die ingevuld worden bij het afronden van het programma. Ouders zijn enthousiast over de materialen, zij zijn blij met de handvatten die zij krijgen van de stapmedewerkers en zij geven aan dat deelname aan het stapprogramma heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van hun kind.

14-10-2019 Oldeberkoop: Scala Welzijn. Op deze foto: Opstap, moeder en Scala-medewerker. Fotograaf: Rens Hooyenga

Stapmedewerkers zijn in sommige gezinnen de brug tussen ouders en school. Ouders vinden het soms lastig om situaties op school te bespreken met de leerkracht. De stapmedewerker stimuleert de ouder om in gesprek te gaan met de leerkracht. Zij geeft uitleg over het Nederlandse schoolsysteem en bespreekt met ouders hoe zij situaties met de leerkracht kunnen bespreken of vragen kunnen stellen. Deze brugfunctie bestaat niet enkel voor het onderwijs, maar ook bijvoorbeeld voor de peuterspeelgroepen, kinderopvang, gezondheidszorg of voorzieningen als de bibliotheek bijvoorbeeld. Doordat de stapmedewerker tijdens de wekelijkse huisbezoeken een band opbouwt met het gezin, is de drempel voor ouders laag om zorgen en vragen bespreekbaar te maken. Een van de stapmedewerker is getraind in het uitvoeren van het evidence based opvoedprogramma “Triple P”, oftewel positief opvoeden. Bij lichte opvoedproblematiek wordt zij ingezet om door middel van korte adviesgesprekken ouders te ondersteunen bij opvoedvragen/opvoedproblemen. Ouders die deze ondersteuning hebben ontvangen geven aan dat zij zich sterker voelen in de opvoeding, bovendien benoemen zij meer op één lijn te staan in de opvoeding. Door de opdrachten van Triple P zijn ouders meer in gesprek gegaan met elkaar over de opvoeding en dit heeft hun relatie versterkt en is ten goede gekomen van hun opvoedvaardigheden.

Ouder en kind bijeenkomsten

Naast de wekelijkse huisbezoeken zijn er ouder en kind bijeenkomsten georganiseerd voor deelnemende gezinnen. Tijdens deze bijeenkomsten voeren ouders en kinderen samen een activiteit uit en is er daarnaast altijd aandacht voor een thema. In 2019 hebben er 7 ouder en kind bijeenkomsten plaatsgevonden. Het aantal dat de ouder en kind bijeenkomst bezocht varieerde van 11 tot 30 ouders en hun kinderen.

Naast de ouder en kind bijeenkomsten is er voor ouders die deelnemen aan de Stapprogramma’s en ouders van wie hun kind een van de peuterspeelgroepen bezoekt een ouderavond georganiseerd. Het bewezen effectieve programma Triple P (positief opvoeden) is hierbij ingezet. Een van de medewerkers die de Stapprogramma’s en VVE Thuis uitvoert, is gecertificeerd voor het uitvoeren van workshops vanuit de Triple P methode. In 2019 zijn de thema’s “luisteren” en “ruzie” uitgevoerd. In verband met de vele aanmeldingen zijn er twee groepen gemaakt.

Voorbeeld 4: Bij een van de Opstap gezinnen zijn er veel opvoedvragen. De driftbuien van zoon vragen veel energie van ouders. Tijdens de begeleiding met Opstap stelt moeder veel vragen en ook moet zij regelmatig stoom afblazen, omdat de opvoeding haar erg zwaar valt. Er wordt besloten een aantal sessies Triple P (positief opvoeden) in te zetten. De Stapmedewerker is getraind en gecertificeerd. Er zijn volgens de richtlijnen vier sessies uitgevoerd. Ouders geven aan heel veel gehad te hebben aan de handvatten die de Stapmedewerker hen heeft meegegeven tijdens de Triple P sessies. In het evaluatieformulier geven ouders aan dat het aantal driftbuien per dag is afgenomen van 4 naar 1 of 2 per dag. Ouders voelen zich sterker in de opvoeding en geven aan meer op één lijn te staan in de opvoeding. Door de opdrachten van Triple P zijn ouders meer in gesprek gegaan met elkaar over de opvoeding en dit heeft hun relatie versterkt.

Het schooljaar 2018/2019 is feestelijk afgesloten met een diplomafeest. Er waren 29 kinderen die samen met hun vader en/of moeder het Stapprogramma succesvol hadden doorlopen. Zij ontvingen tijdens het diplomafeest, uit handen van wethouder Jongsma, hun welverdiende Stapdiploma.

Zuidwest Friesland

De Stapprogramma’s worden ook uitgevoerd in de gemeente Zuidwest Friesland. De Stapmedewerkers hebben in deze gemeente in 2019 in totaal 32 verschillende gezinnen (37 kinderen) begeleid. Opvallend is dat het aantal aangemelde gezinnen uit de buitendorpen is toegenomen. In 2019 zijn er naast gezinnen in Sneek ook gezinnen begeleid in Bolsward, Pingjum, Scharnegoutum, Hommerts, Workum, Koudum, Cornwerd, Witmarsum en Makkum. Het aantal gezinnen met een migratieachtergrond is nog verder toegenomen. Het grootste deel van deze gezinnen is afkomstig uit Syrië, Eritrea en Somalië. In Zuidwest Friesland is de GGD de organisatie die gezinnen toe leidt naar een van de Stapprogramma’s. Er is daarnaast onder andere contact met peuteropvang, scholen, gebiedsteam en Humanitas (voorleesproject en Home-Start).

Inzet tutor nieuwkomers

De tutor bezoekt de scholen wekelijks op een vast moment. Zij biedt individuele tutoring, maar in overleg met de interne begeleider wordt er soms ook voor gekozen om kinderen in een klein groepje te begeleiden. Inhoudelijk sluit de tutor aan bij de leerbehoefte van het kind. 

“Bij een van de kinderen waren er zorgen op school over de sociaal emotionele ontwikkeling. De school had behoefte aan informatie over de vlucht van het gezin en eventuele trauma’s die het kind hierbij opgelopen zou kunnen hebben. Omdat de tutor ook als stapmedewerker betrokken was bij dit gezin, was er al een vertrouwensband. Het gesprek heeft plaatsgevonden in aanwezigheid van ouders, de leerkracht, intern begeleider, tutor/stapmedewerker en vertaler. Dit gesprek heeft enerzijds helderheid bij school opgeleverd over de aard van de problematiek en anderzijds heeft dit gesprek ouders het vertrouwen gegeven in de goede bedoelingen van school om hun kind te ondersteunen in de ontwikkeling. Dit is een voorbeeld dat laat zien dat maatwerk stap in combinatie met tutoring van waarde is in de ondersteuning van leerlingen/gezinnen met soms complexe problematiek,” vertelt Annewieke.

14-10-2019 Haulerwijk: Scala Welzijn. Op deze foto: Tutor en Stapmedewerker Silvia Bosgraaf tijdens een Instapje huisbezoek. Fotograaf: Rens Hooyenga

Maatwerk Stap voor nieuwkomers brengt de tutor in contact met een groot deel van de ouders van de tutorkinderen in de thuissituatie. Dit maakt dat de tutor duidelijkheid kan geven over schoolzaken die na uitleg van de leerkracht nog onduidelijk zijn voor de ouders. Ouders hebben vragen over nieuwsbrieven, de gang van zaken rondom school (bijvoorbeeld het afmelden bij ziekte of de ramadan) of termen die onduidelijk zijn voor ouders.

Klik hier voor meer informatie over Instapje, Opstapje of Opstap. Meer informatie over onze peuterspeelgroepen kunt u uiteraard vinden op onze website.
Op de hoogte blijven van alles rondom Het Jonge Kind? Dat kan via de Facebookpagina Scala Het Jonge Kind